ক'ত ক'ত আছে দেৱীৰ ৫১ টা শক্তি পীঠ? পাকিস্তানত, বাংলাদেশত, নেপালত কেইটা আছে শক্তি পীঠ?

দেৱীৰ ৫১ টা শক্তিপীঠ সমগ্ৰ ভাৰত আৰু ভাৰতৰ বাহিৰৰ বিভিন্ন দেশত বিস্তৃত হৈ আছে, ৪২ টা ভাৰতত, ৪ টা বাংলাদেশত, ২ টা নেপালত, ১ টা শ্ৰীলংকাত, ১ টা পাকিস্তানত অৱস্থিত। এই শক্তি পীঠসমূহ সতী দেৱীৰ শৰীৰৰ বিভিন্ন অংশৰ পৰা গঠিত হোৱা বুলি বিশ্বাস।

ক'ত আছে দেৱীৰ ৫১ টা শক্তি পীঠ?

ভাৰতীয় আধ্যাত্মিক ইতিহাসত শক্তি পীঠৰ তাৎপৰ্য অতিশয় বেছি। লেখাটোত আমি ভাৰত আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে থকা শক্তিপীঠৰ লগত জড়িত সকলো প্ৰাসংগিক তথ্য বিভিন্ন মাধ্যমৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছো। আমি শক্তিপীঠসমূহৰ বিষয়ে উপলব্ধ সকলো তথ্য, ইয়াৰ স্থান, আৰু তেওঁলোকৰ ওচৰলৈ কেনেকৈ যাব পাৰি সেই বিষয়ে সংগঠিত কৰাৰ চেষ্টা কৰিছো।

শক্তি পীঠ মানে শক্তিৰ স্থান। এই শিক্ত পীঠ কত কত আছে -

১) কালি পীঠ (কালিকা)

কলকাতাৰ কালিঘাটত পৰিল মাতৃ দেৱীৰ বাওঁ ভৰিৰ আঙুলি। এই পিঠ হুগলী নদীৰ পূব পাৰত অৱস্থিত। নিকটতম ৰেল ষ্টেচন হাওৰা, আৰু নিকটতম মেট্ৰ' ষ্টেচন কালিঘাট। মন্দিৰটো চাবলৈ সৰ্বোত্তম সময় হ’ল পুৱা বা দুপৰীয়া।

২) কামাখ্যা

অসমৰ গুৱাহাটী জিলাৰ নীলাচল পৰ্বতৰ ওপৰত থকা এটা পাহাৰ কামাখ্যাত মাতৃ দেৱীৰ যোনি বাগৰি পৰে। গুৱাহাটী অসমৰ ৰাজধানী আৰু সকলো ধৰণৰ যাতায়তৰ সুবিধাৰে সুসজ্জিত। যদি আমি ৰেলযোগে যাত্ৰা কৰি পোনে পোনে মন্দিৰ পাব বিচাৰো তেন্তে কামাখ্যা ষ্টেচনত নামিব লাগিব। তাৰ পৰা পাহাৰত উঠিবলৈ দুটা পথ আছে: খোজকাঢ়ি যোৱা পথ (প্ৰায় ৬০০ খোজ) আৰু বাছ পথ (কামাখ্যা গেটৰ পৰা প্ৰায় ৩ কিলোমিটাৰ দূৰত)।

৩) মা তাৰা তেৰাণী পীঠ

তাৰা তেৰাণী মন্দিৰক অন্যতম পূজনীয় শক্তিপীঠ আৰু হিন্দু ধৰ্মৰ অন্যতম প্ৰধান তীৰ্থকেন্দ্ৰ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। তৰা তেৰাণী পীঠ থকা কুমাৰী পাহাৰত সতী দেৱীৰ স্তন পৰিল বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। ব্ৰহ্মপুৰ মন্দিৰৰ পৰা ৩৫ কিলোমিটাৰ, ভুৱনেশ্বৰৰ পৰা ১৬৫ কিলোমিটাৰ, পুৰিৰ পৰা ২২০ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত। নিকটতম ৰেল ষ্টেচন দক্ষিণ-পূব ৰেলৱেৰ বেৰহামপুৰ। ১৬৫ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত ভুৱনেশ্বৰ হৈছে নিকটতম বিমানবন্দৰ, য’ৰ পৰা দিল্লী আৰু কলকাতাৰ দৰে ডাঙৰ চহৰলৈ বিমান সেৱা উপলব্ধ।

৪) কিৰিত – বিমলা

পশ্চিমবংগৰ মুৰ্ছিদাবাদ জিলাৰ কিৰিটকন গাঁৱৰ সমীপত দেৱীৰ মুকুট পৰিল বুলি জানিব পৰা গৈছে। কলকাতাৰ পৰা ২৩৯ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত মুৰ্ছিদাবাদলৈ যাবলৈ প্ৰায় ৬ ঘণ্টা সময় লাগে।

 

৫) বৃন্দাবন – উমা

উত্তৰ প্ৰদেশৰ মথুৰা জিলাৰ বৃন্দাবন তহচিলত মাতৃ দেৱীৰ চুলিৰ থোপা সৰি পৰে। আগ্ৰাৰ পৰা ৫০ কিলোমিটাৰ আৰু দিল্লীৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত বৃন্দাবন। নিকটতম ৰেল ষ্টেচন মথুৰা, যিটো ১২ কিলোমিটাৰ দূৰত।

৬) কৰবীৰপুৰ বা শিৱহৰকাৰ

মহাৰাষ্ট্ৰৰ কলহাপুৰত অৱস্থিত এই শক্তিপীঠ য'ত মাতৃ দেৱীৰ চকু পৰিল। ইয়াত শক্তি দেৱতা হৈছে মহিষাসুৰমৰ্দনি আৰু ভৈৰৱ। উল্লেখ আছে যে বৰ্তমানৰ কলহাপুৰ হৈছে কৰবীৰ অঞ্চল, পুৰাণত বিখ্যাত। এই উল্লেখ দেৱী গীতাত পোৱা যায়। কলহাপুৰত পথ, ৰেল, আৰু বিমানেৰে ভালদৰে সংযোগ আছে। নিকটতম বাছ ষ্টেণ্ড কলহাপুৰত। হায়দৰাবাদ, মুম্বাই, আদি বিভিন্ন চহৰৰ পৰা পোনপটীয়া বাছ। নিকটতম ৰেল ষ্টেচন কলহাপুৰত।

৭) শ্ৰীপৰ্বত – শ্ৰীসুন্দৰী

কাশ্মীৰৰ লাডাখ অঞ্চলৰ এটা পাহাৰত মাতৃ দেৱীৰ সোঁ ভৰিৰ পৰা অহা গোৰোহাটো পৰিল। জুলাইৰ পৰা ছেপ্টেম্বৰ মাহলৈ পথেৰে যাতায়তৰ বাবে সৰ্বোত্তম সময় বুলি গণ্য কৰা হয়। নিকটতম ৰেল ষ্টেচন লাডাখৰ পৰা ৭০০ কিলোমিটাৰ নিলগত জম্মু তাৱী। নিকটতম বিমানবন্দৰ লেহত।

৮) বাৰাণসী – বিশালাক্ষী

উত্তৰ প্ৰদেশৰ কাশীৰ মণিকৰ্ণিকা ঘাটত পৰিল মাতৃ দেৱীৰ কাণফুলি। বাৰাণসীত দুটা প্ৰধান ৰেল ষ্টেচন আছে: চহৰৰ মাজমজিয়াত বাৰাণসী জংচন, আৰু মোগল শৰাই জংচন। প্ৰায় ১৫ কিলোমিটাৰ দূৰত চহৰখন। বাৰাণসী বিমানবন্দৰ চহৰৰ মাজমজিয়াৰ পৰা প্ৰায় ২৫ কিলোমিটাৰ দূৰত।

৯) সৰ্বেশ্বীল বা গোদাবৰী বেংক

অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ ৰাজহমুন্দ্ৰী অঞ্চলৰ গোদাবৰী নদীৰ পাৰৰ কোটিলিংগেশ্বৰত মাতৃ দেৱীৰ বাওঁ গাল বাগৰি পৰে। নিকটতম ৰেল ষ্টেচনটোও অলপ দূৰৈত। ৰেল ষ্টেচনৰ পৰাই লোকেল বাছ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰিব। ৰাজহমুন্দ্ৰী ৰেলৱে ষ্টেচন অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ অন্যতম বৃহৎ ৰেল ষ্টেচন। এই মন্দিৰৰ ওচৰৰ ডাঙৰ চহৰবোৰত বিমানবন্দৰ সেৱা উপলব্ধ। মহানগৰীৰ পৰা প্ৰায় ১৮ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত মধুৰাপাডীৰ ওচৰত ৰাজহমুন্দ্ৰ বিমানবন্দৰ অৱস্থিত।

১০) বিৰাজ – বিৰাজ ক্ষেত্ৰ

এই শক্তি পীঠ ওড়িশাৰ উটকালত অৱস্থিত। দেৱী সতীৰ নাভি ইয়াতেই পৰিল। কটক, ভুৱনেশ্বৰ, কলকাতা, আৰু ওড়িশাৰ অন্যান্য সৰু চহৰৰ পৰা বাছত উঠি পৰ্যটকসকলে এই স্থানলৈ যাব পাৰে। নিকটতম ৰেল ষ্টেচন জাজপুৰ কেওনঝাৰ ৰোড ৰেলৱে ষ্টেচন। নিকটতম বিমানবন্দৰ হৈছে ভুৱনেশ্বৰ।

১১) মনসা – দক্ষায়নী

 মাতাৰ এই শক্তিপীঠ তিব্বতৰ মানসৰোবৰৰ ওচৰত অৱস্থিত। এই ঠাইতে মাতা সতীৰ সোঁহাতখন পৰিল। প্ৰতি বছৰে সীমিত সংখ্যক ভাৰতীয় তীৰ্থযাত্ৰীক কৈলাশ মনসাৰোৱলৈ যাবলৈ অনুমতি দিয়া হৈছে। ভাৰতৰ ফালৰ পৰা কৈলাশ পৰ্বতলৈ যাবলৈ দুটা পথ আছে। তলত সেইবোৰ উল্লেখ কৰা হৈছে: ১ নং পথ: লিপুলাখ পাছৰ পথ, দিল্লীত ৩-৪ দিন থকাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি। ২ নং পথ: নাথু লা পাছৰ পথ, দিল্লীত ৩-৪ দিন থকাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি।

১২) নেপাল – মহামায়া

নেপালৰ পশুপতিনাথত অৱস্থিত এই শক্তিপীঠত মাতা সতীৰ দুয়োটা আঁঠু পৰিল। ইয়াত উপস্থিত হোৱাৰ কেইবাটাও উপায় আছে। বাছ, ৰেল, বিমানেৰে ভক্তসকলে কাঠমাণ্ডু পাব পাৰে।

১৩) হিংলাজ

পাকিস্তানৰ কৰাচীৰ পৰা ১২৫ কিলোমিটাৰ উত্তৰ-পূবত অৱস্থিত হিংলা বা হিংলাজ শক্তিপীঠ। মাতা সতীৰ মূৰটো ইয়াতেই পৰিল। কৰাচীৰ পৰা এপ্ৰিল মাহৰ পৰা বাৰ্ষিক তীৰ্থযাত্ৰা আৰম্ভ হয়। বাহনেৰে প্ৰায় ৪ৰ পৰা ৫ ঘণ্টা সময় লাগে।

১৪) সুগন্ধা – সুনন্দা

বাংলাদেশৰ শিকাৰপুৰৰ পৰা ২০ কিলোমিটাৰ নিলগত সোন্ধ নদীৰ পাৰত অৱস্থিত সুগন্ধাৰ শক্তিপীঠ, য’ত সতীৰ নাক পৰিল। ভাৰতৰ পৰা অহা যাত্ৰীসকলে এই তীৰ্থযাত্ৰাৰ বাবে ভিছা ল’ব লাগিব। ভক্তসকলে এই শক্তিপীঠলৈ বিমান, সাগৰ, বা পথেৰে যাব পাৰে। আন্তৰাষ্ট্ৰীয় যাত্ৰীসকলৰ বাবে বড়িয়াল চহৰত আন্তৰ্জাতিক বিমানবন্দৰ।

১৫) কাশ্মীৰ – মহামায়া

কাশ্মীৰৰ পহলগাম জিলাৰ সমীপত সতীৰ ডিঙি পৰিল। এই শক্তিপীঠ মহামায়া নামেৰে জনাজাত। জম্মু আৰু শ্ৰীনগৰ সংযোগী পথৰ যোগেদি। যাত্ৰাৰ এই অংশৰ বাবে বাছৰ ব্যৱস্থা আছে। জম্মু-শ্ৰীনগৰলৈ যাবলৈও বিমান যাত্ৰাৰ ব্যৱস্থা আছে।

১৬) জ্বলামুখী – সিদ্ধিদা (অম্বিকা)

মাতা সতীৰ জিভা পৰিল হিমাচল প্ৰদেশৰ কংৰা জিলাত। এই শক্তিপীঠক জ্ৱালাজী স্থান বুলি কোৱা হয়। হিমাচল প্ৰদেশৰ কাংগৰা উপত্যকাৰ পৰা ৩০ কিলোমিটাৰ দক্ষিণে ধৰমশালাৰ পৰা ৬০ কিলোমিটাৰ নিলগত অৱস্থিত। মানালী, ডেৰাডুন, দিল্লীৰ পৰা ধৰ্মশালালৈ কেইবাখনো ব্যক্তিগত বাছ উপলব্ধ।

১৭) জলন্ধৰ – ত্ৰিপুৰমালিনী

পঞ্জাৱৰ জলন্ধৰ চাউনীৰ ওচৰত দেৱী তালাব আছে য’ত মাতা সতীৰ বাওঁ স্তন পৰিল। নিকটতম ৰেল ষ্টেচনৰ পৰা প্ৰায় ১ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত আৰু চহৰৰ মাজমজিয়াত অৱস্থিত।

১৮) বৈদ্যনাথ – জয়দুৰ্গা

ঝাৰখণ্ডৰ বৈদ্যনাথ (দেওঘৰ)ৰ জয়দুৰ্গা মন্দিৰতেই মাতা সতীৰ হৃদয় পৰিল। স্থানীয়ভাৱে এই মন্দিৰৰ নাম বাবা মন্দিৰ/বাবা ধাম। কমপ্লেক্সৰ ভিতৰত বৈদ্যনাথৰ মূল মন্দিৰৰ পোনপটীয়া বিপৰীতে জয়দুৰ্গ শক্তিপীঠ অৱস্থিত। নিকটতম ৰেল ষ্টেচন হাওৰা-পাটনা-দিল্লী লাইনত জাচিডিহ (১০ কিলোমিটাৰ)। নিকটতম বিমানবন্দৰসমূহ হৈছে ৰাঞ্চি, গয়া, পাটনা, আৰু কলকাতা।

১৯) গণ্ডক - গণ্ডক

মুক্তিনাথ শক্তিপীঠ নেপালৰ গণ্ডক নদীৰ পাৰৰ পোখাৰাত অৱস্থিত, য'ত মাতৃ দেৱীৰ মূৰ বা গণ্ডাস্থলৰ মূৰ পৰিছিল। কাঠমাণ্ডুৰ পৰা পোখাৰা আৰু তাৰ পিছত পোখাৰাৰ পৰা জেমম বিমানবন্দৰলৈ যাত্ৰা কৰিব পাৰি। তাৰ পৰা জীপেৰে মুক্তিনাথ শক্তিপীঠলৈ যাব পাৰি। কাঠমাণ্ডুত এটা বিমানবন্দৰ আছে, যিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় উভয় বিমান সেৱা আগবঢ়ায়।

২০) বহুলা - বহুলা (চণ্ডিকা)

বংগৰ বৰ্ধমান জিলাৰ পৰা ৮ কিলোমিটাৰ নিলগত অজয় ​​নদীৰ পাৰত অৱস্থিত বহুলা শক্তিপীঠ, য'ত দেৱী সতীৰ বাওঁহাত পৰিল। দেশৰ আন আন ডাঙৰ চহৰৰ পৰা কটোৱালৈ নিয়মীয়াকৈ বিমান সেৱা নাই। নিকটতম বিমানবন্দৰ নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বিমানবন্দৰ। নিয়মীয়া ৰে’লযোগে দেশৰ আন আন ডাঙৰ চহৰৰ সৈতে কাটোৱা ভালদৰে সংযুক্ত হৈ আছে।

২১) উজ্জয়নী – মংগল্য চণ্ডিকা

বংগৰ বৰধমান জিলাৰ উজ্জয়নী নামৰ ঠাইত দেৱীৰ সোঁহাতখন পৰিল। মন্দিৰৰ পৰা প্ৰায় ১৬ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত থকা নিকটতম ৰেল ষ্টেচন গছকাৰা ষ্টেচন। নিকটতম বিমানবন্দৰ হৈছে ডম ডম বিমানবন্দৰ। তাৰ পৰা শক্তি পীঠলৈ যাবলৈ গাড়ী বা ৰেল সেৱাৰ ব্যৱস্থা আছে।

২২) ত্ৰিপুৰা – ত্ৰিপুৰ সুন্দৰী

ত্ৰিপুৰাৰ উদয়পুৰৰ সমীপৰ ৰাধা কিশোৰপুৰ গাঁৱত দেৱীৰ সোঁ ভৰি পৰিল। নিকটতম বিমানবন্দৰ আগৰতলাত, য’ৰ পৰা পথেৰে সহজে মন্দিৰলৈ যাব পাৰি। আগৰতলাৰ পৰা ১৪০ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত এন এ ই ৰেলৱেৰ কুমাৰঘাট হৈছে নিকটতম ৰেলহেড। তাৰ পৰা বাছ বা টেক্সি বাছি লৈ মন্দিৰলৈ যাব পাৰি।

২৩) চট্টল – ভৱানী

বাংলাদেশৰ চিটাগং (চিট্টগং) জিলাৰ সমীপৰ চন্দ্ৰনাথ পৰ্বতৰ শৃংগৰ ছত্ৰাল (চট্টল বা চাহল)ত দেৱীৰ সোঁহাত পৰিল। চিটাগং, ঢাকা (৬ ঘণ্টা), চিলেট (৬ ঘণ্টা), আৰু অন্যান্য চহৰৰ পৰা ৰেল আৰু বাছৰ ব্যৱস্থা আছে। ইয়াৰ উপৰিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰ আছে।

২৪) ত্ৰিশৰোতা – ভ্ৰামাৰী

বংগৰ ছালবাৰী গাঁৱৰ ত্ৰিশৰোটা স্থানত মাতৃ দেৱীৰ বাওঁ ভৰি বাগৰি পৰে। পঞ্চগড়লৈ বিমান বা ৰেলযোগে যাব নোৱাৰি। ঢাকা আৰু পঞ্চগড়ৰ মাজৰ পথৰ দূৰত্ব ৩৪৪ কিলোমিটাৰ। ঢাকাৰ গবটপলি, শ্বেমৌলি, আৰু মিৰপুৰ ৰোড বাছ টাৰ্মিনেলৰ পৰা পঞ্চগড় চহৰলৈ ব্যক্তিগত ডবা সেৱা (ব্যক্তিগত খণ্ড) উপলব্ধ। ইয়াত উপস্থিত হ’বলৈ প্ৰায় ৮ ঘণ্টা সময় লাগে।

২৫) প্ৰয়াগ – ললিতা

উত্তৰ প্ৰদেশৰ প্ৰয়াগৰাজৰ সংগমৰ পাৰত মাতৃ দেৱীৰ আঙুলি পৰিল। এই শক্তিপীঠক ললিতা বুলিও কোৱা হয়। প্ৰয়াগৰাজ আৰু ললিতা দেৱী মন্দিৰ (শক্তিপীঠ)ৰ মাজত গাড়ী চলোৱাৰ দূৰত্ব প্ৰায় ৩ কিলোমিটাৰ।

২৬) জয়ন্তী – জয়ন্তী

এই শক্তিপীঠ অসমৰ জয়ন্তীয়া পাহাৰত অৱস্থিত, য'ত দেৱী সতীৰ বাওঁ উৰু পৰিল। ইয়াত সতী দেৱীক জয়ন্তী আৰু ভগৱান শিৱক কৃমশিশ্বৰ হিচাপে পূজা কৰা হয়।

২৭) যুগদ্যা – ভূতধাত্ৰী

পশ্চিমবংগৰ বৰধমান জিলাত দেৱীৰ সোঁ ভৰিৰ আঙুলিটো পৰিল। এই শক্তিপীঠ পশ্চিমবংগৰ বৰধামনৰ পৰা প্ৰায় ৩২ কিলোমিটাৰ নিলগত অৱস্থিত। নিগম ষ্টেচনৰ পৰা বৰধমন-কটোৱা ৰেলপথ লৈ যাব লাগে।

২৮) কন্যাশ্ৰী – সৰ্বানী

কন্যাশ্ৰীত পৰিল মাতৃৰ পিঠি। এই শক্তিপীঠ সৰ্বানী নামেৰে জনাজাত। কন্যাশ্ৰীক কালিকশ্ৰী বা কন্যাকুমাৰী শক্তিপীঠ বুলিও কোৱা হয়। কন্যাকুমাৰী দক্ষিণ ভাৰতৰ সকলো চহৰৰ সৈতে পথৰ যোগেদি সংযোগ কৰা হৈছে। কন্যাকুমাৰী ত্ৰিবেন্দ্ৰম, দিল্লী, আৰু মুম্বাইৰ সৈতে ব্ৰড গেজৰ দ্বাৰা সংযুক্ত। তিৰুনেলভেলি (৮৫ কিলোমিটাৰ) নিকটতম ৰেলৱে সংযোগস্থল, য'ৰ পৰা নাগেৰক'ইল (১৯ কিলোমিটাৰ) পথেৰে যাব পাৰি। নিকটতম বিমানবন্দৰ ত্ৰিবেন্দ্ৰম (৮৭ কিলোমিটাৰ)ত অৱস্থিত।

২৯) কুৰুক্ষেত্ৰ – সাবিত্ৰী

হাৰিয়ানাৰ কুৰুক্ষেত্ৰ জিলাত দেৱীৰ গোৰোহা বাগৰি পৰে। এই শক্তিপীঠক সাবিত্ৰী বুলি জনা যায়। পুৰণি কুৰুক্ষেত্ৰ নামেৰেও পৰিচিত থানেসৰ বৰ্তমান কুৰুক্ষেত্ৰ জিলাত অৱস্থিত আৰু দিল্লীৰ পৰা ১৬০ কিলোমিটাৰ আৰু চণ্ডীগড়ৰ পৰা ৯০ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত। পিপলিৰ পৰা ৬ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত ১ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথত (এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পথ সংযোগস্থল) অৱস্থিত। কুৰুক্ষেত্ৰ ৰেলৱে ষ্টেচনৰ পৰা ৩ কিলোমিটাৰ আৰু পিপলি বাছ ষ্টেণ্ডৰ পৰা ৭ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত।

৩০) মণিদেৱীক – গায়ত্ৰী

মণিবন্ধ গায়ত্ৰী পাহাৰৰ সমীপত, পুষ্কৰৰ সমীপত, আজমেৰৰ পৰা ১১ কিলোমিটাৰ উত্তৰ-পশ্চিমে, য'ত দেৱীৰ হাতৰ কব্জি পৰিল। আজমেৰৰ পৰা ৰেল আৰু বাছ সেৱা উপলব্ধ। তাৰ পৰাই আমি টেক্সি বা ৰিক্সা এখন লৈ পুষ্কৰ পাব পাৰো। পুষ্কৰৰ ওচৰৰ বিমানবন্দৰ জয়পুৰত।

৩১) শ্ৰীশৈল – মহালক্ষ্মী

বাংলাদেশৰ চিলেট জিলাৰ সমীপৰ শৈল নামৰ ঠাইত দেৱীৰ ডিঙি (ছাৰ্ভাইক্স) পৰিল। বিশ্বৰ যিকোনো প্ৰান্তৰ পৰা বাংলাদেশলৈ যাব পাৰি। ৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰটো চহৰৰ পৰা ২০ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত ঢাকাত।

৩২) কাঞ্চি – দেৱগৰ্ভ

পশ্চিম বংগৰ বীৰভূম জিলাৰ বলিপুৰ ষ্টেচনৰ পৰা ১০ কিলোমিটাৰ উত্তৰ-পূবে কোপ্পাই নদীৰ পাৰত স্থানীয়ভাৱে কংকলেশ্বৰী নামেৰে পৰিচিত দেৱীগৰাকী য’ত দেৱীৰ শ্ৰোণী (তলপেট) পৰিল তাতেই পৰিল বুলি কোৱা হয়।

৩৩) পঞ্চসাগৰ – বাৰাহী

উত্তৰ প্ৰদেশৰ বাৰাণসীৰ সমীপত অৱস্থিত পঞ্চসাগৰ শক্তিপীঠ, য’ত সতী দেৱীৰ তলৰ দাঁত পৰিল। নিকটতম বিমানবন্দৰ এলাহাবাদত, আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় বিমান সেৱা উপলব্ধ। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমান সেৱাৰ বাবে দিল্লী হৈছে নিকটতম বিমানবন্দৰ। নিকটতম ৰেল ষ্টেচন বাৰাণসী ৰেলৱে ষ্টেচন। দিল্লী, আহমেদাবাদ, পাটনা, আৰু অন্যান্য ডাঙৰ চহৰৰ পৰা বাৰাণসীলৈ পথেৰে যাব পাৰি।

৩৪) কাৰ্তয়তত – অপৰ্ণা

অপৰ্ণ শক্তিপীঠ দেৱী সতীৰ বাওঁ ভৰিৰ গোৰোহা সৰি পৰা ঠাই। ইয়াত দেৱীক অপৰ্ণ বা অৰ্পন বুলি পূজা কৰা হয়, যিগৰাকীয়ে একো নাখাইছিল আৰু বৈৰভা হিচাপে ভগৱান শিৱৰ অৱতাৰ আছিল। শ্বেৰপুৰ (ছেৰাপুৰ)ৰ পৰা ২৮ কিঃমিঃ দূৰত্বত কাৰ্বাটায়া নদীৰ পাৰত ভৱানীপুৰ গাঁও। আমি ঢাকাৰ পৰা যমুনা দলং হৈ ভানাপুৰলৈ যাব পাৰো। ছিৰাজগঞ্জ জিলাৰ চণ্ডিকোনা পাৰ হৈ গৈ আমি ঘোগা বট-তুলা বাছ ষ্টপেজ পাওঁ, য’ৰ পৰা ওচৰতে ভৱানীপুৰ মন্দিৰ আছে।

৩৫) বিভাষ – কপালিনী

পশ্চিম বংগৰ পূৱ মেদিনীপুৰ জিলাৰ এই স্থানত সতীৰ বাওঁ ভৰিৰ গোৰোহা পৰিল। কলকাতাৰ পৰা প্ৰায় ৯০ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত ৰুন্নাৰায়ণ নদীৰ পাৰত বংগ উপসাগৰৰ ওচৰত অৱস্থিত। নিকটতম ৰেল ষ্টেচন তামলুক।

৩৬) কলমাধৱ – দেৱী কালি

মধ্যপ্ৰদেশৰ অমৰকান্তকৰ কলমাধৱত শোনা নদীৰ সমীপত দেৱীৰ বাওঁ নিতম্বটো পৰিল। শ্বাহদোল, উমৰিয়া, জবলপুৰ, ৰেৱা, বিলাসপুৰ, অনুপপুৰ, আৰু পেন্দ্ৰা পথৰ পৰা অমৰকান্তক চহৰলৈ বাছৰ ব্যৱস্থা আছে। নিকটতম বিমানবন্দৰ হৈছে জবলপুৰ (২২৮ কিলোমিটাৰ) আৰু ৰায়পুৰ (২৩০ কিলোমিটাৰ)।

৩৭) শোনাদেশ – নৰ্মদা (শোনাক্ষী)

মধ্যপ্ৰদেশৰ অমৰকান্তক জিলাৰ নৰ্মদা নদীৰ উৎসত দেৱীৰ সোঁ নিতম্ব বাগৰি পৰে। শ্বাহদোল, উমৰিয়া, জবলপুৰ, ৰেৱা, বিলাসপুৰ, অনুপপুৰ, আৰু পেন্দ্ৰা পথৰ পৰা অমৰকান্তকলৈ বাছৰ ব্যৱস্থা আছে। নিকটতম বিমানবন্দৰ হৈছে জবলপুৰ (২২৮ কিলোমিটাৰ) আৰু ৰায়পুৰ (২৩০ কিলোমিটাৰ)।

৩৮) ৰামগিৰি – শিৱানী

উত্তৰ প্ৰদেশৰ চিত্ৰকূটৰ সমীপৰ ৰামগিৰিত দেৱীৰ সোঁ স্তন পৰিল। চিত্ৰকূটৰ নিকটতম ৰেলহেড হৈছে ঝান্সী-মাণিকপুৰ মূল লাইনৰ চিত্ৰকূট ধাম (১১ কিলোমিটাৰ)। বাণ্ডা, ঝান্সী, মহোবা, চিত্ৰকূট ধাম, হৰপালপুৰ, সতনা, আৰু ছটাৰপুৰৰ সৈতে পথৰ যোগেদি চিত্ৰকূট সংযোগ কৰা হৈছে। নিকটতম বিমানবন্দৰ খাজুৰাহোত (১৭৫ কিলোমিটাৰ)। চিত্ৰকূটৰ পৰা ২ কিলোমিটাৰ দক্ষিণে মন্দাকিনী নদীৰ পাৰত অৱস্থিত জনাকী সৰোৱৰ নামৰ পবিত্ৰ পুখুৰী এটাক শক্তিপীঠ বুলি গণ্য কৰা হয়। কোনো কোনোৱে ইয়াক ৰাজগিৰি (বৰ্তমান ৰাজগীৰ) বুলি কয়। ই এক বিখ্যাত বৌদ্ধ তীৰ্থস্থান। ৰাজগীৰৰ শগুণৰ শৃংগ (গ্ৰিধাকোটা/গ্ৰধ্ৰুকা)কো শক্তিপীঠ বুলি গণ্য কৰা হয়।

৩৯) সুচি – নাৰায়ণী

তামিলনাডুৰ কন্যাকুমাৰী-তিৰুৱনন্তপুৰম পথৰ সুচিতিৰথাম শিৱ মন্দিৰতেই মাতৃদেৱীৰ ওপৰৰ দাঁত পৰিল। কন্যাকুমাৰীলৈ যাবলৈ ৰেলপথৰ সৰ্বাধিক যাতায়তৰ মাধ্যম। কন্যাকুমাৰীৰ পৰা সুচিতেন্দ্ৰ মন্দিৰলৈ যাবলৈ স্থানীয় যাতায়তৰ প্ৰয়োজন। নিকটতম বিমানবন্দৰ ত্ৰিবেন্দ্ৰমত।

৪০) প্ৰভাস – চন্দ্ৰভাগ

গুজৰাটৰ জুনাগড় জিলাত অৱস্থিত সোমনাথ মন্দিৰৰ প্ৰভাস অঞ্চলত মাতৃ দেৱীৰ পেট পৰিল। বিমান সংযোগৰ বাবে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় উভয় বিমানবন্দৰ জুনাগড়ৰ ওচৰত অৱস্থিত। দেশৰ সকলো প্ৰান্তৰ পৰা ৰেলগাড়ী এই চহৰখনলৈ যায়। বিভিন্ন চহৰৰ পৰা জুনাগড়লৈ ব্যক্তিগত বাছ সেৱা চলি আছে।

৪১) ভৈৰৱ পৰ্বত – অৱন্তী

মধ্যপ্ৰদেশৰ উজ্জয়িনৰ শিপ্ৰা নদীৰ পাৰৰ সমীপৰ ভৈৰৱ পৰ্বতত মাতৃ দেৱীৰ ওপৰৰ ওঁঠটো পৰিল। উজ্জয়িন ভাৰতৰ সকলো চহৰৰ সৈতে ভালদৰে সংযুক্ত, আৰু মানুহে ইয়ালৈ যাবলৈ সকলো যাতায়তৰ ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। নিকটতম বিমানবন্দৰ ৫২ কিলোমিটাৰ দূৰত ইন্দোৰত। নিকটতম ৰেল ষ্টেচনটোও উজ্জয়িনত।

৪২) জন্মস্থান – ভ্ৰামাৰী

বংগৰ হুগলী জিলাৰ খানকুল-কৃষ্ণনগৰ পথত মাতৃ দেৱীৰ সোঁ কান্ধ বাগৰি পৰে। দেশৰ এই অংশলৈ যাবলৈ ৰেল আৰু পথ পৰিবহণ আটাইতকৈ সাধাৰণ যাতায়তৰ ব্যৱস্থা। যদিও এই অঞ্চললৈ পোনপটীয়া ৰে’ল নাই, তীৰ্থযাত্ৰীসকলে ইয়াত উপস্থিত হ’বলৈ ৰে’ল সলনি কৰিব লাগিব। খানাকুলৰ পৰা প্ৰায় ৮১ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত হাওৰা এটা প্ৰধান ৰেল ষ্টেচন। নিকটতম বিমানবন্দৰ কলকাতাত, আৰু এই বিমানবন্দৰে ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় উভয় বিমান সেৱা আগবঢ়ায়।

৪৩) মিথিলা – উমা (মহাদেৱী)

ভাৰত-নেপাল সীমান্তৰ জনকপুৰ ৰেল ষ্টেচনৰ সমীপত মিথিলাত দেৱীৰ বাওঁ কান্ধ পৰিল। নিকটতম বিমানবন্দৰ পাটনাত। নিকটতম ৰেল ষ্টেচন জনকপুৰ ষ্টেচন। মিথিলা – উমা দেৱী শক্তিপীঠলৈ যাবলৈ অসংখ্য ৰাজহুৱা আৰু ব্যক্তিগত বাহন উপলব্ধ।

৪৪) নলহাটি – কালিকা

পশ্চিমবংগৰ বীৰভূম জিলাত দেৱীৰ কণ্ঠতন্ত্ৰ পৰিল। নিকটতম বাছ ষ্টেণ্ড নলহাটি বাছ ষ্টেণ্ড আৰু নিকটতম ৰেল ষ্টেচন নলহাটি জংচন। নিকটতম বিমানবন্দৰ হৈছে কলকাতাৰ ডম ডম।

৪৫) কৰ্ণত – জয়দুৰ্গা

কৰ্ণাট শক্তিপীঠ হিমাচল প্ৰদেশৰ কংৰাত অৱস্থিত, য'ত দেৱী সতীৰ দুয়োখন কাণ পৰিল। ইয়াত দেৱীক জয়দুৰ্গা বা জয়দুৰ্গ, আৰু ভগৱান শিৱক অবিৰু হিচাপে পূজা কৰা হয়। নিকটতম বিমানবন্দৰ হৈছে গগল বিমানবন্দৰ। কংৰাৰ পৰা মাত্ৰ ১৮ কিলোমিটাৰ নিলগত হিমাচল প্ৰদেশৰ ধৰ্মশালাত অৱস্থিত।

৪৬) যশোৰ – যশোৰশ্বৰী

মাতৃ দেৱীৰ হাতৰ তলুৱা যশোৰৰ ওপৰত পৰিল। ই বাংলাদেশৰ সাতখিৰা জিলাৰ ঈশ্বৰপুৰত অৱস্থিত। নিকটতম বিমানবন্দৰ বাংলাদেশৰ ৰাজধানী ঢাকাত অৱস্থিত আৰু ইয়াত ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় উভয় বিমান সেৱা আগবঢ়ায়। দুয়োখন দেশৰ মাজত ৰে’ল সংযোগ নাই। কিন্তু ভাৰতৰ ডাঙৰ ডাঙৰ চহৰৰ পৰা এই পবিত্ৰ স্থানলৈ কিছুমান বাছ চলি থাকে।

৪৭) অথহাস – ফুলৰা

পশ্চিম বংগৰ আঠাহাছত মাতৃ দেৱীৰ তলৰ ওঁঠটো পৰিল। কলকাতাৰ পৰা ১১৫ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত। কটোৱা ৰেলৱে ষ্টেচনৰ পৰা আহমপুৰ প্ৰায় ১২ কিলোমিটাৰ দূৰত। নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বিমানবন্দৰ লাহোৰৰ পৰা প্ৰায় ১৯৬ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত নিকটতম বিমানবন্দৰ।

 

৪৮) নন্দিপুৰ – নন্দিনী

পশ্চিম বংগৰ বীৰভূম জিলাত পৰিল মাতৃ দেৱীৰ হাৰ। বীৰভূমৰ বিভিন্ন স্থানৰ পৰা কেইবাখনো পোনপটীয়া বাছ উৎপত্তি হৈছে। এই শক্তিপীঠ স্থানীয় ৰেল ষ্টেচনৰ পৰা মাত্ৰ ১০ মিনিটৰ ড্ৰাইভত। নিকটতম বিমানবন্দৰ হৈছে কলকাতাৰ নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰ।

৪৯) লংকা – ইন্দ্ৰাক্ষী

শ্ৰীলংকাৰ ট্ৰিংকোমালীত দেৱীৰ ভৰিৰ গোৰোহা পৰি যোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে। শ্ৰীলংকাৰ জাফনাৰ পৰা ৩৫ কিলোমিটাৰ নিলগত নল্লুৰত অৱস্থিত এই মন্দিৰ নৈনিতালি (মণিপল্লাম)। ৰাৱণ (শ্ৰীলংকাৰ ৰজা) আৰু ভগৱান ৰামেও ইয়াত পূজা কৰিছিল।

৫০) বিৰাট – অম্বিকা

এই শক্তিপীঠ ৰাজস্থানৰ ভাৰতপুৰৰ বিৰাট নগৰত অৱস্থিত, য'ত দেৱীৰ বাওঁ ভৰিৰ আঙুলিটো পৰিল। নিকটতম বিমানবন্দৰ জয়পুৰ, আৰু ঘৰুৱা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় উভয় বিমান সেৱা উপলব্ধ। ভাৰতপুৰ ৰেল ষ্টেচনত কেইবাখনো পোনপটীয়া ৰে’লৰ ব্যৱস্থা আছে। ভৰতপুৰ ৰেলৱে ষ্টেচনৰ পৰা অম্বিকা শক্তিপীঠলৈ যাবলৈ স্থানীয় ৰেলত উঠিব লাগিব।

৫১) সৰ্বানন্দকাৰী

বিহাৰৰ পাটনাত পৰিল দেৱী সতীৰ সোঁ উৰু। এই শক্তিপীঠ সৰ্বানন্দকাৰী নামেৰে জনাজাত। নিকটতম বিমানবন্দৰ হৈছে শক্তিপীঠৰ পৰা ৮ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত জয় প্ৰকাশ নাৰায়ণ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰ।